Prawo holdingowe

W dniu 04 kwietnia 2022 roku Prezydent podpisał ustawę z dnia 09 lutego 2022 roku o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw (dalej jako: „Ustawa”). Na mocy Ustawy zostaną wprowadzone do Kodeksu spółek handlowych regulacje prawne dotyczące tzw. prawa holdingowego (prawa grup spółek, prawa koncernowego), które przede wszystkim regulują relacje miedzy spółką dominującą a jej spółkami zależnymi, w sposób uwzględniający interes wierzycieli, członków organów oraz drobnych wspólników (akcjonariuszy), zwłaszcza spółki zależnej. Przepisy te mają wyłącznie zastosowanie do spółek prywatnych.

Obecnie panującymi trendami w relacjach między spółkami jest holding faktyczny, natomiast holdingi umowne i tzw. podatkowe grupy kapitałowe zdarzają się bardzo rzadko. Stąd, na skutek nowelizacji zostanie wprowadzony nowy Dział IV, pod tytułem „Grupa spółek” w ramach tytułu pierwszego Kodeku spółek handlowych.  Nadto, zostanie zaktualizowane pojęcie spółki dominującej, poprzez zmianę, na podstawie której poprzez spółkę dominująca należy również rozumieć spółkę, która wywiera decydujący wpływ na działalność spółki kapitałowej zależnej albo spółdzielni zależnej, w szczególności przez zawarcie między spółką dominującą a spółką zależną umowy przewidującej zarządzanie spółką zależną lub przekazywanie zysku przez taką spółkę.

Zgromadzenie wspólników albo walne zgromadzenie spółki zależnej winno podjąć uchwałę o uczestnictwie w grupie spółek ze wskazaniem spółki dominującej, zapadającą większością trzech czwartych głosów, a ponadto  spółka dominująca i spółka zależna ujawniają w rejestrze uczestnictwo w grupie spółek. Ujawnienie uczestnictwa w grupie spółek następuje przez wpisanie wzmianki do rejestru, jeśli spółka dominująca posiada siedzibę za granicą, uczestnictwo w grupie spółek wystarczy ujawnić w rejestrze spółki zależnej.

Co istotne, to spółka dominująca może wydać spółce zależnej uczestniczącej w grupie spółek wiążące polecenie dotyczące prowadzenia spraw spółki (wiążące polecenie), jeżeli jest to uzasadnione interesem grupy spółek oraz jeżeli przepisy szczególne nie stanowią inaczej. Wymaganą formą polecenia będzie forma pisemna lub elektroniczna pod rygorem nieważności. Samo wykonanie wiążącego polecenia przez spółkę zależną uczestniczącą w grupie spółek, będzie wymagało uprzedniej uchwały zarządu spółki zależnej, która zobowiązana będzie do poinformowania o wykonaniu wiążącego polecenia lub uchwały o odmowie wykonania polecenia.

Dodatkowo zwrócić uwagę należy, że w ramach Ustawy zostanie określony brak odpowiedzialności członka zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej oraz likwidatora spółki zależnej za szkodę wyrządzoną wykonaniem wiążącego polecenia.

Wspólnik, wspólnicy, akcjonariusz lub akcjonariusze reprezentujący nie więcej niż 10% kapitału zakładowego spółki zależnej, uczestniczącej w grupie spółek, mogą żądać umieszczenia w porządku obrad najbliższego zgromadzenia wspólników albo walnego zgromadzenia sprawy podjęcia uchwały o przymusowym odkupie ich udziałów albo akcji przez spółkę dominującą, która reprezentuje bezpośrednio, pośrednio lub na podstawie porozumień z innymi osobami co najmniej 90% kapitału zakładowego spółki zależnej, uczestniczącej w grupie spółek. Uprawnienie te może być wykonane w każdym roku obrotowym tylko raz, nie wcześniej niż w ciągu trzech miesięcy od dnia ujawnienia w rejestrze uczestnictwa spółki zależnej w grupie spółek.

Zwrócić uwagę należy, poza wiążącymi poleceniami spółek dominujących, został przewidziany szereg do szczegółowych instytucji prawnych pozwalających spółce dominującej sprawnie zarządzać grupą spółek.

Z punktu widzenia gospodarczego należy Ustawę ocenić pozytywnie, wprost zostały unormowane zasady efektywnego nadzoru, katalog obowiązków członków organów oraz odpowiedzialności z tytułu podejmowanych działań lub zaniechań. Wspomniane regulacje wprowadzone Ustawą mają charakter bezwzględnie wiążący, zaś objęte nimi obowiązki nie mogą być wyłączone czy też ograniczone w umowie (statucie) spółki.

Ustawa wejdzie w życie po upływie 6 miesięcy od jej ogłoszenia.